กรมศิลปากร หอสมุดแห่งชาติ

กรมศิลปากร (Fine Arts Department) เป็นหน่วยงานของรัฐซึ่งมีภารกิจคุ้มครอง ป้องกัน อนุรักษ์ บำรุงรักษา ฟื้นฟู ส่งเสริม สร้างสรรค์ เผยแพร่ จัดการศึกษา ค้นคว้า วิจัย พัฒนา สืบทอดศิลปะและทรัพย์สินมรดกทางศิลปวัฒนธรรมของชาติ เพื่อธำรงคุณค่าและเอกลักษณ์ของความเป็นชาติ อันจะนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนของสังคมไทยและความมั่นคงของชาติ

กรมศิลปากร หอสมุดแห่งชาติ ก่อตั้งวันที่ 27 มีนาคม 2445 ต้นสังกัด กระทรวงวัฒนธรรม
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	1 ถนนหน้าพระธาตุ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร และ 81/1 ถนนศรีอยุธยา แขวงวชิรพยาบาล เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร
งบประมาณประจำปี	2,444.9905 ล้านบาท (พ.ศ. 2559)
ฝ่ายบริหารหน่วยงาน	พนมบุตร จันทรโชติ, อธิบดี บพิตร วิทยาวิโรจน์, รองอธิบดี สถาพร เที่ยงธรรม, รองอธิบดี รัชนก โคจรานนท์, รองอธิบดี
หน่วยงานลูกสังกัด	ดูในบทความ
เว็บไซต์	FineArts.go.th

ประวัติ

ในอดีตก่อนพุทธศักราช ๒๔๕๔ ประเทศไทยยังไม่มีหน่วยงานที่รับผิดชอบโดยตรง เกี่ยวกับมรดกศิลปวัฒนธรรมของชาติ บรรดาโบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ ประวัติศาสตร์ วรรณกรรม การดนตรี นาฏศิลป์ งานช่างประณีตศิลป์ หอสมุด จดหมายเหตุ และพิพิธภัณฑ์ ฯลฯ กิจการดังกล่าวจึงกระจายการจัดการไว้ตามหน่วยงานต่างๆ ทำให้ราชการบางอย่างยังไม่เป็นระเบียบอันดี หรือมีงานที่ก้าวก่ายกันอยู่

ด้วยเหตุนี้ ในวันที่ ๒๗ มีนาคม ๒๔๕๔ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้โอนกิจการของช่างมหาดเล็กจากกระทรวงวัง และกรมพิพิธภัณฑ์ จากกระทรวงธรรมการ มารวมกันตั้งเป็น “กรมศิลปากร” โดยให้มีผู้บัญชาการขึ้นตรงต่อพระมหากษัตริย์ ซึ่งจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ผู้ใดในกระทรวง หรือกรมใดเป็นผู้บัญชาการเมื่อใดก็ได้ สุดแต่จะทรงพระราชดำริเห็นเหมาะสม ทั้งนี้ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ ทรงเป็นผู้บัญชาการกรมศิลปากรพระองค์แรก

จากพระราชญาณทัศนะของสมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า ที่ทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญของมรดกศิลปวัฒนธรรม อันเป็นมูลฐานแสดงให้เห็นถึงความเจริญของชาติ จึงก่อกำเนิดเป็น “กรมศิลปากร” ซึ่งดำเนินภารกิจดูแลมรดกศิลปวัฒนธรรมของชาติมาจนถึงปัจจุบัน

พ.ศ. 2454 

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชดำริให้โอนกิจการของช่างมหาดเล็ก จากกระทรวงวัง และกรมพิพิธภัณฑ์ จากกระทรวงธรรมการ มาจัดตั้งเป็น "กรมศิลปากร"

พ.ศ. 2469 

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้โอนงานพิพิธภัณฑ์ ไปอยู่ในความควบคุมดูแลของ กรรมการหอพระสมุดฯ และได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งราชบัณฑิตยสภา เรียกว่า "ศิลปากรสถาน" ดังนั้น กรมศิลปากร จึงถูกยกเลิกไป

พ.ศ. 2476 

มีพระราชบัญญัติจัดตั้งกรมศิลปากร ขึ้นมาใหม่ โดยสังกัดกระทรวงธรรมการ และมีการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง ส่วนราชการภายใน และย้ายสังกัด เพื่อความเหมาะสมหลายครั้ง

พ.ศ. 2501 

มีพระราชบัญญัติ โอนกรมศิลปากร มาสังกัด กระทรวงศึกษาธิการ และต่อมาได้โอนมาสังกัดกระทรวงวัฒนธรรมซึ่งได้รับการสถาปนาขึ้นใหม่ตามพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545

บทบาท

กรมศิลปากรเป็นหน่วยงานของรัฐซึ่งมีหน้าที่ในการสร้างสรรค์ บำรุงรักษา อนุรักษ์ ส่งเสริม และเผยแพร่ศิลปวิทยาการและวัฒนธรรมของชาติในด้านศิลปกรรม พิพิธภัณฑ์ โบราณคดีและโบราณสถาน วรรณกรรม ประวัติศาสตร์ ขนบธรรมเนียม จารีตประเพณี หอสมุดแห่งชาติ หอจดหมายเหตุแห่งชาติ รวมทั้งนาฏศิลป์ ดุริยางคศิลป์ คีตศิลป์ สถาปัตยกรรม และช่างศิลป์ ให้คงอยู่อย่างมั่นคงถาวร

• ปกป้อง คุ้มครอง อนุรักษ์ ฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมธำรงจารีตประเพณี พระราชพิธี และรัฐพิธีให้คงความเป็นเอกลักษณ์ของชาติเพื่อเป็นรากฐานในการพัฒนาประเทศไทย

• สืบทอด สร้างสรรค์ เผยแพร่ศิลปวัฒนธรรม

• ปรับเปลี่ยนระบบและกลไกการบริหารจัดการมรดกศิลปวัฒนธรรม

• บริหารจัดการองค์ความรู้และพัฒนามรดกศิลปวัฒนธรรมให้เป็นแหล่งเรียนรู้และแหล่งท่องเที่ยว

• จัดการศึกษาเฉพาะด้านศิลปวัฒนธรรมเพื่อการอนุรักษ์ สืบทอดและพัฒนาอย่างยั่งยืน

• รับผิดชอบ : สุพรรณบุรี กาญจนบุรี ราชบุรี สมุทรสงคราม เพชรบุรี และประจวบคีรีขันธ์
• หอจดหมายเหตุแห่งชาติ จังหวัดจันทบุรี พื้นที่รับผิดชอบ : จันทบุรี ตราด ระยอง ชลบุรี ฉะเชิงเทรา นครนายก ปราจีนบุรี และสระแก้ว
• หอจดหมายเหตุนายกรัฐมนตรี พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ทำหน้าที่รวบรวมเก็บรักษาเอกสารและสิ่งของที่เนื่องในภารกิจของพลเอก เปรม ติณสูลานนท์ ประธานองคมนตรีและรัฐบุรุษ
• หอเกียรติยศ ฯพณฯ บรรหาร ศิลปอาชา นายกรัฐมนตรีคนที่ 21 ทำหน้าที่รวบรวมเก็บรักษาเอกสารรวมทั้งการจัดนิทรรศการประวัติผลงานและสิ่งของที่เนื่องในภารกิจของนายบรรหาร ศิลปอาชา อดีตนายกรัฐมนตรี ตั้งอยู่ที่บริเวณศูนย์ราชการจังหวัดสุพรรณบุรี (ดอนย่างแย้)

สำนักหอสมุดแห่งชาติ

เป็นหน่วยงานที่มีหน้าที่เกี่ยวกับการสำรวจ รวบรวม จัดเก็บและสงวนรักษาทรัพยากรสารสนเทศในรูปแบบต่าง ๆ เช่น สื่อสิ่งพิมพ์ สื่อโสตทัศน์ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ เอกสารโบราณ เป็นต้น รวมไปถึงการให้บริการทรัพยากรดังกล่าวแก่ประชาชน นอกจากนี้ยังมีหน้าที่ในการศึกษาวิจัยการดำเนินงานด้านบรรณารักษศาสตร์ สารสนเทศศาสตร์ และเทคโนโลยีสารนิเทศ

สำหรับการบริหารจัดการของสำนักหอสมุดแห่งชาติ มีหอสมุดแห่งชาติในสังกัด ได้แก่ หอสมุดแห่งชาติ หอสมุดดนตรีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 และห้องสมุดดนตรีทูลกระหม่อมสิรินธร ส่วนหอสมุดแห่งชาติแห่งอื่นจะอยู่ภายใต้การบริหารจัดการของสำนักศิลปากรในแต่ละท้องที่ โดยหอสมุดแห่งชาติในสังกัดกรมศิลปากรมีดังนี้

• หอสมุดแห่งชาติ

• หอสมุดแห่งชาติ เฉลิมพระเกียรติ ร.9 นครราชสีมา

• หอสมุดแห่งชาติกาญจนาภิเษก สงขลา

• หอสมุดแห่งชาติเขตลาดกระบัง เฉลิมพระเกียรติ

• หอสมุดแห่งชาติจังหวัดสุพรรณบุรี ^[2]

• หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สงขลา

• หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ตรัง

• หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ นครพนม

• หอสมุดแห่งชาติชลบุรี

• หอสมุดแห่งชาตินครศรีธรรมราช

• หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก กาญจนบุรี

• หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี

• หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่

• ศูนย์นราธิปเพื่อการวิจัยทางสังคมศาสตร์

• ห้องสมุดดนตรีทูลกระหม่อมสิริธร

• หอวชิราวุธานุสรณ์

• หอสมุดดนตรีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9

• หอสมุดดำรงราชานุภาพ

• หอสมุดปิยมหาราชรฦก

กึ่งสารานุกรมออนไลน์แห่งแรก

ประเทศไทย 2023 พ.ศ.2566

สำนักศิลปากร เขตพื้นที่รับผิดชอบ

สำนักศิลปากรที่ 1 

ราชบุรี เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์

สำนักศิลปากรที่ 2 

สุพรรณบุรี กาญจนบุรี

สำนักศิลปากรที่ 3 

พระนครศรีอยุธยา นครนายก สระบุรี อ่างทอง สิงห์บุรี

สำนักศิลปากรที่ 4 ลพบุรี ชัยนาท นครสวรรค์ เพชรบูรณ์ อุทัยธานี

สำนักศิลปำกรที่ 5 

ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรำ ชลบุรี จันทบุรี ระยอง ตราด สระแก้ว

สำนักศิลปากรที่ 6 

สุโขทัย ตาก กำแพงเพชร พิจิตร พิษณุโลก อุตรดิตถ์

สำนักศิลปำกรที่ 7 

เชียงใหม่ เชียงราย ลำพูน ลำปาง น่าน พะเยา แม่ฮ่องสอน แพร่

สำนักศิลปำกรที่ 8 

ขอนแก่น เลย หนองคำย หนองบัวลาภู บึงกาฬ สกลนคร อุดรธานี

สำนักศิลปำกรที่ 9 

อุบลราชธานี มุกดาหาร ยโสธร อำนาจเจริญ ร้อยเอ็ด กาฬสินธุ์

สำนักศิลปำกรที่ 10 

นครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ สุรินทร์ มหาสารคาม ศรีสะเกษ

สำนักศิลปำกรที่ 11 

สงขลา สตูล ปัตตานี ยะลา นราธิวาส พัทลุง ตรัง

สำนักศิลปำกรที่ 12 

นครศรีธรรมราช ชุมพร สุรำษฎร์ธานี ภูเก็ต ระนอง พังงา กระบี่

ผู้เขียนเว็ป

Other Titles13thCopyright DateCopyright (C) 2023 อู๋แอคชั่น. Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the GNU 3.0

Designer 

Sakda Kulnaphang

Editor-in-Chief

Creativecommons.org

ID Numbers

Open Library OL45099769M

ISBN 109786162833

ISBN 139786162833227

ติดต่อกรมศิลปากร

กรมศิลปากร. เลขที่ 81/1 อาคารกรมศิลปากร ถนนศรีอยุธยา แขวงวชิระพยาบาล ดุสิต กรุงเทพฯ 10300 โทรศัพท์: 02 126 6252, 02 126 6271

• กรมศิลปากร

อ้างอิง

กึ่งสารานุกรม ใน archive.org  https://archive.org/details/@semi-encyclopedia ราชกิจจานุเบกษา,  พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2559 เล่ม 132 ตอนที่ 91ก วันที่ 25 กันยายน 2558 ↑ "หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร". www.nlt.go.th